In dit onderdeel van Tandarts.nl wordt informatie gegeven over tandheelkundige onderwerpen. Alle informatie gaat over verzorging van de mond. De informatie en/of conclusies over mondzorg zijn gebaseerd op de mening van de auteur en de huidige stand der wetenschap. Alle artikelen zijn geschreven door professionals zoals tandartsen en mondhygiënisten.
Wat is preventieve mondzorg?
De term ‘preventie’ wordt steeds vaker gebruikt binnen de mondzorg. Het woord ‘tandheelkunde’ is aan het verdwijnen en wordt steeds vaker vervangen door ‘mondzorg’. De taken van de professionals beperken zich immers niet tot de tanden. Preventieve mondzorg betekent niks anders dan het voorkomen van ziekte en afwijkingen aan:
* het gebit
* omringende weefsels
Drie categorieën preventie
Binnen de preventie kunnen we drie categorieën onderscheiden:
• Primaire preventie
• Secundaire preventie
• Tertiaire preventie
Bij primaire preventie is er (nog) geen ziekte en is de aanpak gericht op voorkomen van ziekte en afwijkingen. Uw baby laten vaccineren is een voorbeeld van primaire preventie. Bij secundaire preventie wordt de aandoening in een beginfase aangetroffen en wordt er zo vroeg mogelijk ingegrepen om erger te voorkomen. Daardoor wordt het risico op een ongunstige afloop geminimaliseerd. Bij tertiaire preventie is de ziekte of aandoening in een verder stadium en wordt de schade beperkt.
Problemen aan het gebit
Om ziekte te voorkomen aan tanden en kiezen kunnen de aandoeningen in de volgende categorieën gebracht worden:
• Gaatjes
• Slijtage
Gaatjes
Gaatjes worden binnen de mondzorg ‘cariës’ genoemd. We onderscheiden hierin:
• Primaire cariës
• Secundaire cariës
• Cariës profunda
• Stabiele leasies
Primaire cariës zijn gaatjes die nog nooit gevuld zijn en die in ontwikkeling zijn. Vaak kunnen deze gaatjes nog gestopt worden. Boren is dan nog niet nodig, tenzij het gebied bereikbaar voor de borstel moet worden gemaakt. Secundaire preventie kan op dit moment dus prima ingezet worden. Een goed resultaat is dan een stabiele leasie. Dit betekent dat de het gaatje niet actief is en dus niet dieper of groter wordt.
Is het tandbederf al door de sterke glazuurkap heen en ziet het er niet naar uit dat het gaatje tijdig in progressie gestopt kan worden, dan is er indicatie om te boren en te vullen. Dit is tertiaire preventie en/of curatie.
Als het gaatje erg diep is, dan spreken we van cariës profunda. Het gaatje is dan gevaarlijk dichtbij de zenuw. De kies of tand kan vaak gerepareerd worden maar het loopt ook vaak uit op een wortelkanaalbehandeling. Soms moet (uiteindelijk) toch de tang erbij worden gehaald. Welke behandeling u wordt aangeraden is sterk afhankelijk van de situatie.
Belangrijk is te beseffen dat boren en vullen alleen niet als preventie gezien kan worden. Als er geen aanpassingen volgen betreffende de voeding en poetsgedrag ligt het niet in lijn der verwachtingen dat de vulling lang stand zal houden. Naast de vulling kan eenvoudig opnieuw een gaatje ontstaan. Dit noemen we secundaire cariës. Daarom is preventie zo belangrijk. Er wordt dan informatie gegeven over het ontstaan van de aandoening, adviezen en instructies gegeven. Doorgaans is dit de taak van de mondhygiënist, expert op het gebied van preventie.
Slijtage
Tanden en kiezen slijten op den duur. Dat valt niet te voorkomen, maar vroegtijdig verlies van tandmateriaal kan in veel gevallen wel voorkomen worden. We onderscheiden verschillende vormen van slijtage:
• Erosie
• Abrasie
• Attritie
Erosie wordt veroorzaakt door een zure component, abrasie door een schurend component en attritie door contacten van het gebit zelf. Om de juiste adviezen en behandeling te geven, zal eerst moeten worden nagegaan welke vormen van slijtage sprake is. Vervolgens moeten de exacte oorzaken achterhaald worden om gerichte adviezen te kunnen geven. Ook dit kan een mondhygiënist in samenwerking met de tandarts. Hierbij geldt ook weer: zonder preventie geen definitieve oplossing.
Omringende weefsels
Naast tanden en kiezen zitten er veel verschillende weefsels in de mond. Ook hier kan van alles misgaan. Denk bij omringende weefsels aan:
• Tandvlees
• Lippen
• Omslagplooi
• Gehemelte
• Tong
• Mondbodem
• Keelholte
In deze weefsels kunnen ontstekingen ontstaan maar ook maligne afwijkingen, mondkanker dus. Roken is hierbij een van de belangrijke veroorzakers. Daarom zal als preventieve maatregel op het roken worden ingegaan. Tijdens een controle behoort daarom de tandarts of mondhygiënist niet enkel op uw tanden en kiezen te letten, maar ook op uw weefsels. Bij tandvleesontstekingen kennen we gingivitis waarbij secundaire preventie nodig is en parodontitis waarbij tertiaire preventie / curatie nodig is.
Belangrijk
U ziet, eigenlijk is er maar weinig te bedenken waarbij geen preventie nodig zal zijn. Zeker als u extra risico loopt om aandoeningen in uw mond te krijgen. Mondhygiënisten en tandartsen brengen daarom het risico in kaart. Vandaar dat zij zoveel vragen aan u stellen over uw gezondheid, achtergrond en eerdere ervaringen. Daarnaast zullen zij uw mond grondig onderzoeken. Voorkomen is beter dan genezen! Men denkt vaak dat de mondhygiënist enkel zware tandvleesontstekingen behandelt, maar eigenlijk is deze beroepskracht een allrounder. Regelmatig bezoek aan de mondhygiënist (naast de tandarts) is altijd verstandig.
Auteur: Lieneke Steverink