De patiënt aan het woord: wat betekent empowerment?
Voor veel patiënten betekent empowerment de vrijheid om eigen keuzes te maken in hun zorgtraject. Het gaat om meer dan alleen informatie krijgen; het draait om het gevoel dat je stem telt en dat je actief kunt deelnemen aan beslissingen die je gezondheid beïnvloeden. Dit geldt niet alleen voor medische trajecten in het ziekenhuis, maar ook in de tandheelkundige praktijk waar behandelopties vaak uiteenlopen en persoonlijke voorkeuren een belangrijke rol spelen.
Wat willen patiënten?
Patiënt empowerment draait om het versterken van de positie van de patiënt in het zorgproces. In de tandheelkundige praktijk kan dit variëren van eenvoudige preventieve zorg tot ingrijpende behandelingen zoals implantologie of orthodontie. Patiënten geven aan dat ze vooral behoefte hebben aan:
Duidelijke informatie: Medische en tandheelkundige taal kan complex zijn. Begrippen als ‘endodontische behandeling’ of ‘parodontitis’ zijn niet voor iedereen direct duidelijk. Patiënten waarderen eenvoudige uitleg, visuele ondersteuning (zoals schema’s of röntgenfoto’s met uitleg), en de mogelijkheid om vragen te stellen zonder zich bezwaard te voelen.
Handige tip: Vraag je tandarts expliciet om in ‘gewone taal’ uit te leggen wat er aan de hand is. Zeg bijvoorbeeld: "Kunt u het uitleggen alsof ik geen medische achtergrond heb?" of "Kunt u tekenen wat u bedoelt?"
Gedeelde besluitvorming:
Beslissen over een behandeling doe je samen. In de tandheelkunde kan dit gaan over de keuze tussen een vulling of een kroon, of het wel of niet plaatsen van implantaten. Patiënten willen hun zorgen en voorkeuren kunnen delen zonder het gevoel te hebben dat ze 'lastig' zijn.
Handige tip: Bereid je voor op het gesprek door drie dingen te noteren: je zorgen, je verwachtingen, en vragen zoals "Wat zijn de voor- en nadelen van deze behandeling?" of "Wat zou u doen als u in mijn situatie zat?"
Toegankelijkheid:
Makkelijk contact met zorgverleners, ook digitaal, draagt bij aan een gevoel van controle. In de tandheelkundige praktijk kan dit betekenen dat patiënten eenvoudig online afspraken kunnen plannen, vragen kunnen stellen via een patiëntportaal of snel toegang hebben tot hun behandelgeschiedenis.
Handige tip: Vraag of jouw praktijk een online portaal heeft waar je je dossier kunt inzien of gemakkelijk vragen kunt stellen. Als je iets niet begrijpt, stuur dan een follow-up bericht om verduidelijking te vragen.
Uitdagingen vanuit het patiëntperspectief
Niet elke patiënt voelt zich direct empowered. Er kunnen verschillende drempels zijn:
Gebrek aan vertrouwen: Sommigen voelen zich onzeker over hun kennis en durven geen vragen te stellen.
Tip: Onthoud: er zijn geen domme vragen als het om jouw gezondheid gaat. Begin een vraag met: "Ik wil het zeker goed begrijpen, kunt u uitleggen…?"
Angst: Tandartsangst is een bekend fenomeen en kan een grote barrière vormen voor open communicatie. Patiënten zijn soms bang om vragen te stellen of voelen zich overweldigd door technische details.
Tip: Geef aan dat je angstig bent. Zeg bijvoorbeeld: "Ik vind dit spannend, kunt u uitleggen wat er gaat gebeuren?" Dit helpt de tandarts om rekening te houden met jouw gevoelens.
Gehaaste consulten: Een drukke praktijk kan ertoe leiden dat consulten gehaast aanvoelen, waardoor patiënten zich niet gehoord voelen. Dit kan het gevoel van machteloosheid versterken.
Tip: Begin het gesprek met: "Ik heb een paar belangrijke vragen die ik graag wil bespreken." Zo geef je duidelijk aan dat je tijd nodig hebt.
Tips voor patiënten
Empowerment is een proces dat groeit met elke stap. Patiënten kunnen zelf bijdragen aan hun gevoel van regie met deze praktische tips:
- Bereid consulten voor: Schrijf je vragen op voordat je naar de tandarts gaat. Denk aan vragen als: "Wat zijn de alternatieven voor deze behandeling?" of "Wat gebeurt er als ik ervoor kies om deze behandeling uit te stellen?"
- Neem iemand mee: Zeker bij ingrijpende behandelingen kan het prettig zijn om een familielid of vriend mee te nemen voor extra steun en om samen de informatie te verwerken.
- Vraag door: Als iets niet duidelijk is, vraag gerust om uitleg in eenvoudigere bewoordingen. Een goede tandarts legt het graag nog eens uit. Zeg gerust: "Ik begrijp het nog niet helemaal, kunt u het op een andere manier uitleggen?"
- Houd een zorgdagboek bij: Noteer hoe je je voelt voor en na behandelingen. Dit kan je helpen om patronen te herkennen en gerichte vragen te stellen bij je volgende afspraak.
De rol van de zorgverlener
Empowerment is geen eenrichtingsverkeer. Tandartsen en mondhygiënisten kunnen een belangrijke rol spelen door actief te luisteren, empathisch te communiceren en een veilige omgeving te creëren waarin vragen welkom zijn. Dit draagt bij aan een betere behandelrelatie en uiteindelijk ook aan betere mondgezondheid.
Conclusie
Patiënt empowerment begint bij gehoord worden — en dat geldt voor zowel de patiënt als de zorgverlener. In de tandheelkundige praktijk betekent dit dat er ruimte is voor dialoog, begrip en samenwerking. Want een goed geïnformeerde en betrokken patiënt is de sleutel tot succesvolle zorg.
Hikos maakt medisch specialistische kennis voor iedereen toegankelijk
