De tweede kamerverkiezingen zijn achter de rug en Nederland weet hoe de nieuwe Tweede Kamer eruit ziet. Met D66 en de PVV als grootste partijen met elk 26 zetels, gevolgd door VVD met 22 zetels en GL-PvdA met 20 zetels, ontstaat er een interessant politiek speelveld. Voor mensen die zich zorgen maken over de toegankelijkheid en betaalbaarheid van tandartszorg, zijn er verschillende scenario's denkbaar. Op basis van de beschikbare informatie van ZorgKiezer.nl over de zorgstandpunten van alle partijen, zetten wij de mogelijke coalities en hun gevolgen voor de mondzorg op een rij.
Belangrijke disclaimer: Dit artikel bevat uitsluitend projecties gebaseerd op de verkiezingsuitslagen en partijprogramma's. Hoe partijen daadwerkelijk gaan onderhandelen en welke concessies zij doen tijdens formatiegesprekken is altijd afwachten. Politieke beloftes kunnen tijdens onderhandelingen aanzienlijk veranderen.
De mogelijke formaties op een rij
Op basis van de verkiezingsuitslag zijn er vier theoretische coalities mogelijk. Hoeveel steun een formatie ook in de eerste kamer heeft, bepaalt ook hoe succesvol wetsvoorstellen zijn.
Formatie 1: D66 + PVV + CDA + JA21
● Tweede Kamer: 79 zetels (53%)
● Eerste Kamer: 18 zetels (24%)
Formatie 2: D66 + VVD + GL-PvdA + JA21
● Tweede Kamer: 77 zetels (51%)
● Eerste Kamer: 32 zetels (43%)
Formatie 3: D66 + VVD + CDA + JA21 + BBB
● Tweede Kamer: 79 zetels (53%)
● Eerste Kamer: 40 zetels (53%)
Formatie 4: D66 + GL-PvdA + CDA + JA21 + BBB
● Tweede Kamer: 77 zetels (51%)
● Eerste Kamer: 44 zetels (59%)
Opvallend is dat BBB, ondanks slechts 4 zetels in de Tweede Kamer, met 13 zetels een sterke positie heeft in de Eerste Kamer. Dit maakt de partij een interessante coalitiepartner voor het erdoor krijgen van wetsvoorstellen.
Wat betekent dit voor jouw tandartsbezoek?
Tandartszorg in het basispakket?
Volgens de overzichten van ZorgKiezer.nl verschillen de kansen op tandartszorg in de basisverzekering sterk per mogelijke coalitie. GL-PvdA en D66 zijn beide voorstander van het opnemen van tenminste jaarlijkse tandartscontroles in het basispakket. D66 wil dat iedereen recht krijgt op een jaarlijkse tandartscontrole vanuit het basispakket, omdat een gezonde mond volgens hen belangrijk is voor een gezond leven.
Ook de PVV staat hier positief tegenover. De partij vindt dat "een gezond gebit geen luxe is" en wil tandartszorg terugbrengen in het basispakket, al blijft onduidelijk welke behandelingen precies vergoed zouden worden.
Minder enthousiast zijn CDA, JA21 en VVD. Deze partijen hebben geen plannen om tandartszorg op te nemen in de basisverzekering. Zij richten zich meer op kostenbeheersing en kritische toetsing van het huidige pakket. Dit zou eerder een inkrimping van het basispakket betekenen.
Het eigen risico: omhoog, omlaag of gelijk?
Het eigen risico is een hot topic in alle partijprogramma's, met grote verschillen in aanpak volgens de standpuntenoverzichten:
- Voor behoud van €385: VVD, CDA en JA21 willen het eigen risico op het huidige niveau houden. D66 wil het bedrag behouden, maar wel de opbouw aanpassen zodat je per behandeling maximaal €150 van je eigen risico betaalt.
- Voor afschaffing: De PVV wil het eigen risico volledig afschaffen en zorgverzekeraars hiervoor compenseren om premiestijging te voorkomen.
- Voor verlaging: GL-PvdA wil het eigen risico stapsgewijs afschaffen, te beginnen met het vrijwillig eigen risico.
Welke formatie heeft de grootste kans van slagen?
Formatie 1: D66 + PVV + CDA + JA21 (politiek onwaarschijnlijk)
Gebaseerd op de partijprogramma’s zou deze coalitie interessant zijn voor voorstanders van tandartszorg in het basispakket, omdat zowel D66 als PVV hier voorstander van zijn. Voor de tandartszorg zou dit betekenen:
● Eigen risico wordt afgeschaft - PVV wil dit volledig schrappen, D66 accepteert mogelijk aanpassingen
● Tandartszorg komt in basispakket - zowel D66 als PVV steunen dit, al verschillen ze over de precieze invulling
● Spanningsveld over kosten - CDA en JA21 willen juist kostenbeheersing, wat botst met plannen van de PVV en D66. Zij willen juist een verruiming van het basispakket en, elk op een eigen manier, het eigen risico betaalbaarder maken.
Echter, tijdens de verkiezingscampagne hebben meerdere partijen, waaronder D66, VVD en CDA, aangegeven niet te willen samenwerken met de PVV. Dit maakt deze formatie politiek zeer onwaarschijnlijk, ondanks de meerderheid in de tweede kamer en potentiële voordelen voor tandartszorg. Met deze formatie is ook geen meerderheid in de eerste kamer, met slechts 24% van de eerste kamer zetels.
Formatie 2: D66 + VVD + GL-PvdA + JA21 (politiek problematisch)
Ook deze coalitie zou volgens de partijstandpunten gunstig uitpakken voor tandartszorg in het basispakket. Voor de mondzorg betekent dit:
● Eigen risico wordt verlaagd - GL-PvdA wil stapsgewijze afschaffing, D66 wil aanpassingen per behandeling
● Tandartszorg in basispakket - beide grote partijen (D66 en GL-PvdA) steunen dit
● Uitbreiding van het basispakket - GL-PvdA wil ook fysiotherapie toevoegen, D66 wil anticonceptie toevoegen
● Tegenwerking van VVD en JA21 - beide partijen willen juist kostenbeheersing en geen uitbreiding
De VVD heeft echter aangegeven niet te willen samenwerken met GL-PvdA, wat deze formatie eveneens onwaarschijnlijk maakt. Ook verschilt de GL-PvDA met hun zorgplannen sterk van de VVD en JA21. Bovendien heeft deze coalitie onvoldoende steun in de Eerste Kamer (43%) voor controversiële wetswijzigingen rond zorghervorming, als het er al door komt in deze formatie.
Formatie 3: D66 + VVD + CDA + JA21 + BBB (meest realistisch)
Deze coalitie heeft zowel in de Tweede als Eerste Kamer een meerderheid en lijkt politiek het meest haalbaar. Op basis van de ZorgKiezer.nl-standpuntenoverzichten betekent dit voor de tandartszorg waarschijnlijk:
● Eigen risico blijft €385, maar mogelijk met aanpassingen per behandeling volgens het D66-voorstel - VVD bekijkt zelfs een verdere verhoging
● Geen tandartszorg in basispakket - CDA, JA21, VVD en BBB zijn hier niet voor, waardoor D66 alleen staat tegen vier partijen
● Strenger toetsen van het huidige pakket - VVD wil een kleiner basispakket, CDA wil bewezen niet-effectieve zorg eruit
● Focus op preventie - hier zijn alle partijen het over eens, VVD wil afspraken met producenten over gezondere voeding
● Zorgpremie mogelijk omlaag - VVD wil premieverlaging in plaats van eigen risico-verlaging
De ideologische verschillen tussen deze partijen zijn relatief overbrugbaar rond marktwerking en kostenbeheersing, en BBB's sterke positie in de Eerste Kamer maakt hen een waardevolle partner. Deze formatie zou waarschijnlijk betekenen dat D66 geen sociale/ progressieve hervormingen kan doorvoeren in het zorgstelsel, door de meerderheid van de VVD, CDA en JA21 in deze formatie.
Formatie 4: D66 + GL-PvdA + CDA + JA21 + BBB (progressief alternatief)
Met GL-PvdA erbij worden volgens de partijstandpunten de kansen op tandartszorg in het basispakket veel groter. Voor de mondzorg betekent dit:
● Eigen risico wordt stapsgewijs afgeschaft - zowel D66 als GL-PvdA willen dit, al verschillen ze over de aanpak
● Tandartszorg komt in basispakket - beide grote partijen steunen dit, samen goed voor 46 zetels
● Uitbreiding van het basispakket - GL-PvdA wil ook fysiotherapie toevoegen, in plaats van inkrimping
● Collectieve financiering - GL-PvdA wil meer collectief financieren, waardoor premies voor middenklasse omlaag kunnen
● Weerstand van kostenbeheersers - CDA, JA21 moeten hun plannen voor inkrimping opgeven
Deze formatie vereist wel dat CDA en JA21 flink water bij de wijn doen op hun kostenbeheersingsambities. Het CDA zou moeten accepteren dat het basispakket wordt uitgebreid in plaats van ingekrompen, terwijl JA21 zijn plannen voor budgetbeperking zou moeten loslaten. BBB's rol zou cruciaal zijn als doorslag gevende factor, vooral in de eerste kamer. Deze formatie heeft de ruimste steun in de eerste kamer met 59%.
Wat betekent dit voor jou?
Als je hoopt op tandartszorg in het basispakket, dan bieden formatie 1, 2 en 4 de beste perspectieven - maar de eerste twee zijn politiek onhaalbaar. De politieke realiteit is dat formatie 3 waarschijnlijk de meest haalbare optie is, waarbij je voorlopig aangewezen blijft op een aanvullende tandartsverzekering. De politieke partijen in formatie 3 liggen objectief het dichtste bij elkaar.
Onze tip: Zorg er hoe dan ook voor dat je een aanvullende tandartsverzekering hebt die past bij je behoeften. Voor aankomend jaar (2026) zal er nog niks veranderen aan de huidige situatie - de formatiegesprekken zijn pas net gestart en het duurt nog wel even voordat er daadwerkelijk een nieuw kabinet is gevormd. Wil je besparen op je tandartsverzekering? Dan kun je het beste de verschillende opties vergelijken bij ZorgKiezer.
Ook al veranderen de politieke verhoudingen op termijn, preventieve zorg zoals regelmatige controles blijft altijd voordeliger dan het uitstellen van tandartsbezoek.
Bespreek met je tandarts wat je kunt doen om mondproblemen te voorkomen. Want ongeacht welke coalitie er uiteindelijk komt: een gezond gebit begint bij goede dagelijkse mondhygiëne en regelmatige controles.
Heb je vragen over je tandartsverzekering of zoek je een nieuwe tandarts? Bekijk ons overzicht van tandartsen en tandartstarieven in jouw regio.
Bronvermelding: Deze analyse is gebaseerd op de verkiezingsstandpunten zoals verzameld en gepubliceerd door ZorgKiezer.nl in hun overzicht van alle partijstandpunten rondom zorg.
