Schermgebruik, of het nu gaat om social media, gamen of eindeloos nieuws lezen, kan indirect invloed hebben op je mondgezondheid. Niet doordat je telefoon of tablet direct iets met je tanden doet, maar via een omweg: stress en fysieke spanning. Dit is een belangrijk, maar vaak onderschat, aspect van mondzorg.
Hoe kan schermgebruik stress geven?
Langdurig scrollen, jezelf vergelijken met anderen en constante meldingen zorgen voor een continue stroom prikkels. Hierdoor wordt de amygdala, onderdeel van het limbisch systeem dat emoties als onrust, angst en waakzaamheid regelt, steeds geactiveerd.
De amygdala geeft via de hersenstam, ook wel het oerbrein genoemd, een signaal aan het lichaam om in actie te komen. Je hartslag versnelt, je spierspanning neemt toe en je staat ‘aan’.
Het mensenbrein, de neocortex, reageert iets later. Daar wordt de prikkel bewuster verwerkt en kun je relativeren of bijsturen. Met voldoende rust kan dit mensenbrein de amygdala tot kalmte brengen en het lichaam helpen herstellen.”
Normaal gesproken zorgt de prefrontale cortex (het ‘denk- en remcentrum’ van je hersenen) ervoor dat deze reactie afneemt als er geen echt gevaar is. Maar bij constante prikkels van schermgebruik raakt dit remsysteem overbelast. Gevolg: je blijft in een lichte staat van stress, met een onrustig gevoel van binnen en minder ruimte voor herstel.
Wat betekent dit voor je mond?
Een overactief stresssysteem kan zich op verschillende manieren uiten in je mondgezondheid:
- Droge mond → stress verlaagt de speekselproductie, terwijl speeksel tanden en tandvlees beschermt tegen zuren en bacteriën.
- Gespannen kaken of kaakklemmen → dit vermindert de stimulatie van de nervus vagus, een zenuw die rust en herstel bevordert. Let eens op je kaakspieren en houding wanneer je achter een scherm zit.
- Bruxisme (tandenknarsen) → kan leiden tot slijtage, barstjes of breuken in tanden en kiezen.
- Slechte houding en fysieke spanning
Schermgebruik gaat vaak samen met een gebogen hoofd, opgetrokken schouders en een statische zithouding. Dit kan spanning veroorzaken in nek, schouders en kaakspieren, en zelfs hoofdpijn of kaakklachten versterken.
Minder zelfzorg door schermverslaving
Wie veel tijd achter een scherm doorbrengt, merkt vaak:
- Minder drinken
- Minder bewegen
- Minder sociale contacten in het echte leven (isolatie ligt op de loer)
- Mondverzorging minder belangrijk vinden (“het scherm roept”)
- Tandartsbezoek uitstellen
- Minder bewust bezig zijn met poetsen en flossen
Social media zit tussen je hoofd en je lichaam
Veel schermtijd haalt je weg uit het contact met je lijf. Daardoor merk je minder goed wat je lichaam, en dus ook je mond, nodig heeft. Je mist signalen als dorst, spanning in je kaken of de behoefte om even te bewegen.
En dat is nog maar het begin. Daarbovenop komen ook factoren zoals:
- Onrealistische schoonheidsidealen, waardoor mensen onzeker worden over hun gebit en soms zelfs tandartsbezoek vermijden.
- Ongezonde trends, zoals thuis tanden bleken met huis-, tuin- en keukenmiddelen, met alle schadelijke gevolgen voor tanden en tandvlees.
Wat kun je doen?
Observeer je eigen gedrag. Wees eerlijk: hoeveel uur per dag zit je achter een scherm? Zet eens een timer en gebruik de extra tijd voor activiteiten die je voeden: afspreken met vrienden, sporten, koken, buiten wandelen, een boek lezen… Wat deed je graag vóórdat schermen zo’n grote rol speelden? 😉
Kom terug in je lijf
- Maak grote bewegingen met je kaken en masseer ze
- Rol je schouders en beweeg je nek elk half uur
- Adem bewust een paar keer diep in, maar vooral rustig en langer uit
- Sta op, dans, shake of beweeg op een manier die prettig voelt
Met zulke bewegingen en ademhaling activeer je het parasympatische zenuwstelsel, dat zorgt voor diepe ontspanning en herstel. Dit is voedend voor je lijf, je geest én je mondgezondheid.