Mondverzorging na chemotherapie
Een goede mondgezondheid is essentieel voor oncologiepatiënten. We hebben het immers over patiënten met kanker die extra vatbaar zijn voor het ontstaan van ontstekingen.
Een oncologische behandeling kan lokale ontstekingen verergeren of systemische ontstekingen (op meerder plekken) veroorzaken. Indien teveel ontstekingscellen in de bloedwaarden bevinden, kan een oncologische behandeling vertraging oplopen. Om die reden is het sterk aan te raden patiënten voorafgaand aan de chemo- of radiotherapie worden verwezen naar tandarts of kaakchirurg. Eventuele ontstekingshaarden kunnen dan op tijd worden gesignaleerd en behandeld.
Blijven eten
Zowel voorafgaand, tijdens als lang na de oncologische behandeling is een goede dagelijkse mondhygiëne belangrijk. Behandelend artsen, huisartsen en verzorgenden spelen een belangrijke rol als het gaat om begeleiden en adviseren. Zo lang je als patiënt kan eten zonder een pijnlijke mond, krijg je de belangrijke voedingsstoffen binnen wat zorgt voor de nodige energie en bevordering van het herstel.
Eventuele gevolgen van chemotherapie voor de mond
Mondproblemen komen vaak voor bij oncologiepatiënten. Door chemotherapie kunnen gezonde weefsels zoals de slijmvliezen beschadigd raken. Als gevolg daarvan kan de hoeveelheid speeksel verminderen (hyposialie genoemd) en de samenstelling van het speeksel veranderen. Een verminderde bescherming tegen irritatie, infectie of ontsteking in de mond is dan het gevolg. Bij hoge doses bestraling kan ernstige mucositis (slijmvliesontsteking) optreden.
De functie van speeksel
Een oncologische behandeling kan dus invloed hebben op de speekselsecretie of op de samenstelling. Ten gevolge van verminderde speekselproductie wordt het zelfreinigend vermogen van de mond sterk verminderd. Je kan een droog gevoel in de mond hebben, dit heet xerostomie. Door de monddroogte ontstaan pijnlijke mondwondjes en wordt eten, praten en slikken bemoeilijkt. De hoeveelheid en kwaliteit van het speeksel in de mond is belangrijk om de mond gezond te houden. De krachtige afweermechanismen van het speeksel zorgen voor het gezond houden van het gebit en het tandvlees. Deze mechanismen bestrijden ook de bacteriën die mondinfecties en zweertjes veroorzaken. Ons speeksel bestaat grotendeels uit water en voor ongeveer drie procent uit andere bestanddelen zoals enzymen, eiwitten en antistoffen. Deze samenstelling maakt het tot een multifunctionele vloeistof. Sterker nog, het smeert de binnenkant van de mond, waardoor het mogelijk wordt om te spreken en te slikken. Wanneer sprake is van een afwijkende verhouding (bijvoorbeeld minder eiwitten of enzymen) is de werking van het speeksel niet meer optimaal. Je hebt dan net zo’n verhoogd risico op cariës of andere mondproblemen als mensen met een geringe speekselproductie.
Haal geen adem met open mond
Na een bestraling kunnen mensen vaker dan normaal last hebben van een droge mond. Het tekort aan speeksel kan dagelijks problemen geven bij eten, praten en kauwen. Vaak is een slok water genoeg om de situatie te verhelpen. Maar heeft het nemen van steeds een slokje water nog zin bij een aanhoudend gevoel van een droge mond? Het vocht wordt wel aangevuld, maar niet de toevoeging van de benodigde afweerstoffen! Water hecht niet aan onze mondslijmvliezen en spoelt ook het restje aanwezige speeksel nog weg. Open mond ademhaling moet daarom zoveel mogelijk worden voorkomen. Dit versterkt het gevoel van een droge mond, met name tijdens de nacht wanneer de speekselproductie van nature minder is.
Advies
Oncologiepatiënten doen er het beste aan de mond ondanks de droogte en gevoeligheid goed te blijven verzorgen. Goede dagelijkse mondverzorging bestaat uit tweemaal daags tandenpoetsen gedurende 2 minuten, het gebruik van interdentale ragers en naspoelen met een fluoride mondspoelmiddel. Gebruik een tandenborstel met zachte borstelharen en kies voor een tandpasta en mondspoelmiddel die mild zijn voor de mond. Belangrijk daarbij is de afwezigheid van irriterende stoffen zoals alcohol, parabenen en natriumlaurylsulfaat. Dit zijn ingrediënten die juist bij oncologiepatiënten vermeden moeten worden.
Tips:
- Zorg voor een goede mondhygiëne en spoel na elke maaltijd je mond met lauw water.
- Poets met een zeer zachte tandenborstel (Post-chirugische tandenborstel) van b.v. GUM of Tepé.
- Verminder de pijn door b.v. een paar minuten met een geschikt mondwater te spoelen (vraag advies!) of met een lepel zuivere kokosolie spoelen en dit vervolgens uit te spugen. (in de vuilnisbak i.v.m. met risico op verstopping afvoer)
- Kies voor zacht, gemalen of vloeibaar eten om het slijmvlies niet verder te beschadigen. Geen knapperige broodkorstjes, chips of crackers bijvoorbeeld die het toch al kwetsbare slijmvlies kunnen beschadigen.
- Eet en drink bepaalde producten niet die irritatie kunnen veroorzaken, denk aan zuren, scherp gekruid eten, zoutjes, suikerrijk voedsel.
- Eet en drink alles op kamertemperatuur of lauw.
- Drink met een rietje om contact met mondslijmvlies te verminderen.
Producten ter verzorging en comfort bij een droge mond zijn b.v. spray voor in je broekzak of tas. Gels, mondwater en speciale milde tandpasta’s zonder SLS.
